Η εισβολή των e-mails και των sms στη ζωή μας έφερε και τη σχεδόν αναγκαστική και γενικευμένη χρήση των greeklish σ’ αυτά τα γραπτά νεοελληνικά κείμενα, έστω και στη μορφή σύντομων μηνυμάτων. Αυτός ο τρόπος γραφής φέρνει ανατριχίλα και αποτροπιασμό σε όσους έχουν ανδρωθεί με την ελληνική γραφή, ιδιαίτερα μάλιστα όταν διαδίδεται πως οδηγούμαστε σε γενικευμένη χρήση αυτού του τρόπου και εγκατάλειψης του ελληνικού αλφαβήτου, για μεγαλύτερη οικονομία χρόνου στη γραπτή ηλεκτρονική επικοινωνία. Και όπως «ουδέν καινόν υπό τον ήλιον», οφείλουμε να αναγνωρίσουμε πως ο συγκεκριμένος αυτός τρόπος γραφής, δηλ. η χρησιμοποίηση του λατινικού αλφαβήτου στη γραφή ελληνικών κειμένων, δεν αποτελεί «εφεύρεση» της εποχής μας, αλλά είχε χρησιμοποιηθεί εκτενώς στο παρελθόν στον ευρύτερο ελληνικό χώρο. Ο τρόπος αυτός γραφής εκτενών ελληνικών κειμένων και βιβλίων εξυπηρέτησε ορισμένες ανάγκες, φιλολογικές και θρησκευτικές, ξεκινώντας από τον μεσαίωνα. Έφτασε στο απόγειο του μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας, όταν συστηματικά πλέον χρησιμοποιήθηκε στην καθ’ ημάς Ανατολή, σχεδόν αποκλειστικά από τους καθολικούς κατοίκους της περιοχής, ευρωπαϊκής και ελληνικής καταγωγής, για την εξυπηρέτηση των θρησκευτικών αναγκών τους.

Τα ελληνικά γλωσσικά κείμενα, χειρόγραφα και έντυπα, των οποίων οι συγγραφείς χρησιμοποίησαν το λατινικό αλφάβητο στη συγγραφή τους, ονομάστηκαν φραγκοχιώτικα. Όμως τα φραγκοχιώτικα δεν ήταν μόνο γραπτός λόγος, αλλά υπήρξε και ένα ιδιότυπο ελληνικό γλωσσικό ιδίωμα το οποίο χρήζει περαιτέρω μελέτης και ανάλυσης. Η παρούσα συμβολή, ενώ συμπληρώνεται ακριβώς μισός αιώνας (1961-2011) από τότε που δημοσιεύτηκαν οι πρώτες βασικές επιστημονικές εργασίες για τη βιβλιογραφική παραγωγή αυτού του ιδιώματος, αποσκοπεί σε μια, κατά το δυνατό, ολοκληρωμένη παρουσίαση της φραγκοχιώτικης βιβλιογραφικής παραγωγής, καθώς και στην καταγραφή των βασικών ιστορικών και θρησκευτικών παραμέτρων που γέννησαν και εξέθρεψαν αυτό το φαινόμενο. Ο χώρος, γεωγραφικός και ιδεολογικός, μέσα στον οποίο αναπτύχθηκε η φραγκοχιώτικη φιλολογία και θεολογία, είναι προσδιορισμένος με μεγάλη ακρίβεια. Το αυτό συμβαίνει και με τον προσδιορισμό του χρόνου του ιστορικού αυτού φαινομένου, αφού η διαδρομή των φραγκοχιώτικων εκδόσεων έχει οριστικά ολοκληρωθεί. Θα μπορούσαμε ακόμα να πούμε πως και οι ομάδες των πρωτεργατών αυτής της προσπάθειας έχουν κλείσει τον κύκλο της ιστορικής τους παρουσίας στον ίδιο χώρο, όπως θα φανεί στη συνέχεια. Άρα, λοιπόν, ο καιρός επιτρέπει, και ως ένα βαθμό επιβάλλει, τον απολογισμό της βιβλιογραφικής αυτής παραγωγής, αφήνοντας για άλλους εγκυρότερους ερευνητές τη φιλολογική και τη θεολογική ανάλυση στην οποία μόνο ακροθιγώς  θα αναφερθώ.

Σ’ αυτό το Α’ μέρος, την Εισαγωγή στη Φραγκοχιώτικη Βιβλιογραφία, θα εξετάσουμε και θα αναφερθούμε συνοπτικά, όπως επιβάλλει η φύση αυτής της έρευνας, α) στο ιστορικό της βιβλιογραφικής καταγραφής αυτών των εντύπων, β) στο γεωγραφικό και το ιδεολογικό περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννήθηκε, αναπτύχθηκε και ολοκληρώθηκε η εκδοτική αυτή προσπάθεια, γ) στο είδος και το περιεχόμενο των εντύπων και δ) στις ιστορικές και τις θεολογικές επεκτάσεις του φαινομένου των φραγκοχιώτικων εκδόσεων και στις ανάγκες που εξυπηρέτησε.