Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
ΕΛΛΑΔΟΣ - ΑΓΙΑΣ ΕΔΡΑΣ
1820-1980


 

Τα όρια μελέτης των σχέσεων Ελλάδος-Αγίας Έδρας είναι εκείνα που καθορίζουν οι δύο ιστορικοί σταθμοί: η ελληνική Επανάσταση (ως αφετηρία συσχετισμού της νεώτερης Ελλάδος με την Αγία Έδρα) και η σύναψη διπλωματικών σχέσεων (με την ανταλλαγή πρέσβεων).

Από τη φύση του το θέμα προϋποθέτει ορισμένες γνώσεις συνάφειας με μια χριστιανική παράδοση, αυτή της Δύσης, η οποία διαμόρφωσε το δυσχιλιετή θεσμό της Αγίας Έδρας. Νομίζω ότι οι γνώσεις αυτές παρέχονται με επάρκεια στα εκτενή προλεγόμενα αυτού του βιβλίου.

Το κύριο σώμα του πονήματος διαρθρώνεται σε πέντε μέρη τα οποία παρακολουθούν τα κομβικά σημεία στην εξέλιξη των διμερών σχέσεων. Δυο είναι οι βασικές διαπιστώσεις.

Η εθνική καχυποψία κι η αποστροφή για τον Καθολικισμό έβρισκαν αρωγό για ασαφείς σχέσεις με την Αγία Έδρα, σε δύο παράγοντες που εναλλάσσονταν τον ενάμιση αυτό αιώνα: τις πιέσεις των ξένων πρέσβεων στην Αθήνα και τις καιροσκοπικές γεωπολιτικές ισορροπίες (των ελ-ληνικών Κυβερνήσεων με τις ξένες Δυνάμεις και των τελευταίων με την Αγία Έδρα) και τη μόνιμα εύθραυστη πολιτική σταθερότητα της Ελλάδος.

Βέβαια, η αποξένωση και η αδυναμία συναντίληψης διατηρήθηκαν επί πολλές δεκαετίες, επειδή κάθε φορά που διαφαινόταν στον ορίζοντα η διάθεση συνεννόησης προέκυπταν επιτακτικά και κρίσιμα γεγονότα που μετέθεταν τις σχέσεις Ελλάδος-Αγίας Έδρας στις καλένδες, ως σχέσεις ήσσονος σημασίας. Τόσο η Αγία Έδρα όσο και το Ελληνικό Κράτος δεν έθεσαν ποτέ στις στρατηγικές τους προτεραιότητες την μεταξύ τους προσέγγιση και συνεργασία. Οι ευμετάβλητες, ασαφείς και ευκαιριακές επαφές τους τα 160 χρόνια από την Επανάσταση έως τη σύναψη διπλωματικών σχέσεων, είχαν το χρονικό ορίζοντα και το ποιοτικό βάθος των συγκυριών που τις καθιστούσαν αναγκαίες.

Θεσσαλονίκη 2007 σελίδες 688
ISBN 978-960-89450-1-2
Κεντρική Διάθεση: Απ. Βικαριάτο Θεσσαλονίκης
Τηλ/Fax 2310-835780 ioas17@otenet.gr



Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ
ΕΛΛΑΔΟΣ - ΑΓΙΑΣ ΕΔΡΑΣ
1820-1980

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Εισαγωγή
Συντμήσεις-Βραχυγραφίες


ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

Α. Η Αγία Έδρα

Αγία Έδρα και Διεθνές Δίκαιο

Τι είναι η Αγία Έδρα - Η Αγία Έδρα στο Κανονικό και στο Διεθνές Δίκαιο - Το Ρωμαϊκό Ζήτημα (1870) - Οι Συμφωνίες του Λατερανού (1929) - Η Αγία Έδρα και οι νέες διεθνείς νομικές προσωπικότητες.
Καθολική Εκκλησία-Αγία Έδρα-Κράτος του Βατικανού
Νομοκανονική διάκριση των εννοιών - Νομικές θεωρίες - Η διεθνής πρακτική

Η Ρωμαϊκή Κούρια

Η έκφραση ΄΄Ρωμαϊκή Κούρια΄΄- Οι 5 φάσεις διαμόρφωσης - Η σημερινή διάρθρωση - Οργανόγραμμα.

Η Γραμματεία του Κράτους

Σύσταση και σκοπός της Γραμματείας του Κράτους - Ιστορική της εξέλιξη και διάρθρωση - Εθιμοτυπία - Το αρχείο της Γραμματείας του Κράτους.

Το Κράτος της Πόλης Του Βατικανού

Ίδρυση και νομοθετική δομή - Η κατανομή εξουσιών- Εσωτερική λειτουργία

Αποστολική Επιτροπεία Ελλάδος

Διευκρίνιση όρων -Σύσταση Επιτροπείας - Mεταβολές

Β. Δίκαιο, Διεθνείς Σχέσεις και Καθολική Εκκλησία

Το Δίκαιο στην Καθολική Εκκλησία

Κανονικό και Εκκλησιαστικό Δίκαιο-Εκκλησία και Δίκαιο- Εκκλησία και Κράτος

Η Αγία Έδρα στη Διεθνή Κοινότητα

Η Αγία Έδρα ως υποκείμενο διεθνούς δικαίου- Η θέση και η σχέση της με τα υπόλοιπα υποκείμενα διεθνούς δικαίου- Συμμετοχή σε διεθνείς διακυβερνητικούς οργανισμούς

Γ. Ελληνική Εξωτερική Πολιτική, Δίκαιο και Καθολική Εκκλησία


Ελληνική Εξωτερική Πολιτική

Σύντομη ιστορία της ελληνικής διπλωματικής υπηρεσίας - Διπλωματική Ακαδημία - Ιστορικό & Διπλωματικό Αρχείο - Οργανόγραμμα του Υπουργείου το 1980 - Άξονες εξωτερικής πολιτικής
Ελληνικό Δίκαιο και Καθολική Εκκλησία
Μειονοτικό Δίκαιο- Θρησκευτική Ελευθερία-Νομική Προσωπικότητα

Δ. Η Εκκλησιαστική Διπλωματία

Ιστορική αναδρομή

Οι τρεις πρώτες κατηγορίες διαπίστευσης (4ος – 8ος αι.) ¬¬- Το ποντιφικό κράτος κι η γρηγοριανή μεταρρύθμιση (9ος – 15ος αι.) - Οι Νούντσιοι την περίοδο της εδαφικής κυριαρχίας της Αγίας Έδρας (16ος – 19ος αι.) - Από το Ρωμαϊκό ζήτημα (1870) έως τη Συνθήκη του Λατε¬ρανού (1929) - Η διαμόρφωση της σημερινής διπλωματικής διαπίστευσης με αφετηρία την μεταπολεμική κατεύθυνση του διεθνούς δικαίου και την ανανέωση της Β΄ Βατικανής Συνόδου.
Θεολογικό και εκκλησιολογικό υπόβαθρο της ανα¬γκαιότητας της εκκλησιαστικής διπλωματίας
Το θεολογικό υπόβαθρο της εκκλησιαστικής διαπίστευσης ¬¬- Οι παράλληλες εκκλησιο¬λογικές αντιλήψεις του Πρωτείου της πρώτης χιλιετίας - Η ιδεολογική εμπέδωση του Πρω¬τείου (γρηγοριανή μεταρρύθμιση) - Η δογματική καθιέρωση του πρωτείου (Α΄ Βατικανή Σύνοδος) - Πρωτείο και συνοδικότητα στη Β΄ Βατικανή Σύνοδο - Η εκκλησιολογική ‘με¬ταστροφή’ ενόψει της τρίτης χιλιετίας (Ιωάννης-Παύλος Β΄).

Η Ποντιφική Εκκλησιαστική Ακαδημία.


Ο ποντιφικός εκπρόσωπος στο Κανονικό και Διεθνές Δίκαιο.

Επίκαιροι προβληματισμοί και θέματα.

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ. ΑΠΟ ΤΗ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΩΣ ΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Κεφάλαιο Πρώτο. Από το Συνέδριο της Βιέννης έως την έναρξη της ελληνικής Επανάστασης

1. Ο ευρωπαϊκός χώρος πριν το Συνέδριο της Βιέννης
2. Το Συνέδριο της Βιέννης
3. Η ευρωπαϊκή κατάσταση την άνοιξη του 1821
4. Ελληνικός διαφωτισμός και θρησκευτική ελευθερία
5. Αφύπνιση της αρχής της εθνότητας και θεολογικός συγκεντρωτισμός
6. Μιλλέτια και γαλλικό προτεκτοράτο

Κεφάλαιο Δεύτερο. Η Επαναστατική περίοδος (1821 - 1829)

1. Αγία Έδρα και Ελληνική Επανάσταση.
1.1 Οι προσπάθειες της Προσωρινής Διοίκησης για διαπραγμάτευση διπλωματικών σχέσεων με την Αγία Έδρα και ένωση των Εκκλησιών .
1. 2. Το Συνέδριο της Βερόνας (1822)
1.3 Η αποστολή Π. Πατρών Γερμανού
1.4 Η υπόθεση Νικολάου Κεφαλά
1.5 Η Διεθνής Διπλωματία μέχρι το 1829

Κεφάλαιο Τρίτο. Η Ελληνική Επανάσταση και οι Έλληνες Καθολικοί

1. Οι Καθολικοί των Κυκλάδων
2. Η Αρμοστεία των νησιών του Αιγαίου
2.1. Νάξος
2.2 Τήνος
2.3 Σαντορίνη
2.4 Σύρος
3. Η ΄΄κακώς εννοούμενη΄΄ ουδετερότητα ως αυτονομιστική – μειονοτική πολιτική
3.1 Ορισμένα συγκεκριμένα γεγονότα που φανερώνουν την πολυπλοκότητα της κατάστασης στα Καθολικά νησιά των Κυκλάδων (Σύρο, Τήνο, Σαντορίνη)

Κεφάλαιο Τέταρτο. Εθνική ανεξαρτησία & Διακυβέρνηση Καποδίστρια

1. Από την Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας στο Πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830
2. Οι νέοι ορίζοντες

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ. Η ΟΘΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ (1833-1862)

Κεφάλαιο Πρώτο. Η Αντιβασιλεία

1. Η βαυαρική Αντιβασιλεία (1833-1835)

Κεφάλαιο Δεύτερο. Η Μοναρχία

1. Η Οθωνική Μοναρχία (1835-1843)
2. Η συνταγματική Μοναρχία (1844-1862)
3. Βαίνοντας προς το τέλος της βαυαρικής δυναστείας

Κεφάλαιο Τρίτο. Σχέσεις Ποντιφικού-Ελληνικού Κράτους

1. Το Γενικό Ποντιφικό Προξενείο στην Αθήνα
1.1 Οι θητείες Moretti και Galliani και τα υποπροξενεία
2. Διαπραγματεύσεις για τη σύναψη ταχυδρομικής σύμβασης
3. Η κρίση στο Ποντιφικό Κράτος και οι κλυδωνισμοί της Αγίας Έδρας
4. Η ενοποίηση της ιταλικής χερσονήσου και η Α' Βατικανή Σύνοδος. Η διάλυση του Παπικού Κράτους

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ. Η ΄΄ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ΄΄ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑΣ (1863-1926)


Κεφάλαιο Πρώτο. Η Βασιλεία Γεωργίου Α΄

1. Ένας νέος ετερόδοξος μονάρχης και το ζήτημα της αναγνώρισής του από την Αγία Έδρα
2. Η ενσωμάτωση της Επτανήσου και το νομικό καθεστώς της Καθολικής Εκκλησίας
3. Το Σύνταγμα του 1864
4. Η επανίδρυση της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Αθηνών και η μετάβαση της Αποστολικής Επιτροπείας στους Αρχιεπισκόπους Αθηνών
5. Η διάλυση του ποντιφικού Κράτους και το Ρωμαϊκό ζήτημα
6. Το ζήτημα της Κρήτης και ο επαναπροσδιορισμός της δράσης της Αγίας Έδρας
7. Η Αποστολική Επιτροπεία έως τη δολοφονία του Γεωργίου Α΄

Κεφάλαιο Δεύτερο. Οι εξελίξεις κατά την Επιτροπεία Petit (1913-1926)

1. Η Επιτροπεία Petit
2. Διεκδίκηση της Αγίας Σοφίας
3. Η αποστολή Πέτρου Σκάσση: οι πρώτες επίσημες διαβουλεύσεις
3.1 Υπηρεσιακή προεργασία
3.2 Οι πρώτες επαφές-οι πρώτες αντιδράσεις
3.3 Το σχέδιο κονκορδάτου

ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ. Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΣΤΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ (1926-1944)


Κεφάλαιο Πρώτο. Η πενταετία 1926-1930

1. Τα γεγονότα
2. Η περίπτωση του Αποστολικού Βικαριάτου Θεσσαλονίκης
3. Παρενέργειες της ενωτικής δράσης Χαλαβαζή

Κεφάλαιο Δεύτερο. Η διπλωματική περίοδος

1. Επιτροπεία Margotti
1.1 Η θητεία Margotti
1.2 Μια νέα προσπάθεια για κονκορδάτο

Κεφάλαιο Τρίτο. Η διπλωματική περίοδος

2. Επιτροπεία Roncalli
2.1 Η πρώτη διετία Roncalli
2.2 Το σχέδιο συμφωνίας Ελλάδος-Αγίας Έδρας του 1936
2.3 Η διετία πριν τον ελληνοιταλικό πόλεμο
2.4 Ο πόλεμος με την Ιταλία και η Κατοχή: προβληματικές ισορροπίες και ανθρωπιστικές ενέργειες
2.5 Ο επισιτισμός και ο συμμαχικός αποκλεισμός. Η ανθρωπιστική βοήθεια της Αγίας Έδρας
2.6 Η διπλωματική δράση της Επιτροπείας την περίοδο της Κατοχής

ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ. Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΧΑΜΗΛΟΒΑΘΜΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΙΣΗΣ


Κεφάλαιο Πρώτο. Τα χρόνια του Εμφυλίου πολέμου

1. Η συνταγματική αναθεώρηση του 1947
2. Προκαταρκτικές διαβουλεύσεις το 1948

Κεφάλαιο Δεύτερο. Τα χρόνια των άκαρπων επαφών

1. Η Αποστολική Επιτροπεία παραμένει ακέφαλη
2. Οι επετειακές εκδηλώσεις για τον Απόστολο Παύλο
3. Διισταμένη κυβερνητική πρακτική
4. Οι αντιδράσεις στην επιδίωξη σχέσεων με την Αγία Έδρα για τη στήριξη του κυπριακού αγώνα
5. Το σχέδιο του Συντάγματος το 1968 περί προσηλυτισμού

Κεφάλαιο Τρίτο. Οι πενταετείς διαπραγματεύσεις για την επίτευξη της σύναψης διπλωματικών σχέσεων (1975-1979)

1. Η προεργασία και το κλίμα που διαμορφώθηκε
2. Το ζήτημα της Ελληνικής Καθολικής Εξαρχίας
3. Η συστηματική προώθηση των βολιδοσκοπήσεων και των διαπραγματεύσεων
4. Η επικείμενη σύναψη
5. Νομικές περιπέτειες
6. Οι τελευταίοι μήνες πριν τη πρώτη διαπίστευση
7. Η σύναψη διπλωματικών σχέσεων

Κεφάλαιο Τέταρτο. Η πρώτη δημιουργική δεκαετία και η εγκατάσταση ελληνικής πρεσβείας στην Αγία Έδρα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Πηγές
Κατάλογοι
Ονόματα προσώπων



©2007 Catholic Church in Greece