Παρουσίαση …………………………………………………. 3
Το θεολογικό νόημα των Προλεγόμενων …………………..... 5
Συντμήσεις-Βραχυγραφίες …………………………………... 9

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΝΗΠΙΩΝ

Η χριστιανική μύηση – Γενικά Προλεγόμενα ………………… 17
Α. Η αξία του Βαπτίσματος …………………………………... 18
Β. Καθήκοντα και διακονήματα κατά την τέλεση του Βαπτίσματος 20
Γ. Τα απαιτούμενα για την τέλεση του Βαπτίσματος …………. 24
Δ. Προσαρμογές που επαφίενται στην αρμοδιότητα των Συνόδων
της Ιεραρχίας ………………………………………………… 26
Ε. Προσαρμογές που επαφίενται στην αρμοδιότητα του λειτουργού 28
Διάταξη της Ακολουθίας του Βαπτίσματος των νηπίων –
Προλεγόμενα ………………………………………………… 29
Α. Η σπουδαιότητα του Βαπτίσματος των νηπίων …………… 29
Β. Διακονήματα και καθήκοντα κατά την τέλεση του Βαπτίσματος 30
Γ. Χρόνος και τόπος για το βάπτισμα των νηπίων ……………. 32
Δ. Η δομή της Ακολουθίας του Βαπτίσματος των νηπίων ……. 34
α. Διάταξη της Ακολουθίας του Βαπτίσματος όταν τελείται από
τον τακτικό λειτουργό του ……………………………………. 34
β. Σύντομη διάταξη της Ακολουθίας του Βαπτίσματος ………. 36
Ε. Προσαρμογές που επαφίονται στην αρμοδότητα των Συνόδων
της Ιεραρχίας και των Επισκόπων …………………………….. 37
Στ. Προσαρμογές που επαφίονται στην αρμοδιότητα του λειτουργού38

ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΜΥΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ

Πρόλογος …………………………………………………….. 45
Ι. Διάρθρωση της μύησης των ενηλίκων ………………….. 46
Α. Περί ευαγγελισμού και «προκατηχουμενάτου» ………... 48
Β. Το κατηχουμενάτο ……………………………………… 49
Γ. Η περίοδος του εξαγνισμού και του φωτισμού ………… 53
Δ. Τέλεση των μυστηρίων της μυήσεως …………………... 55
α. Περί τελέσεως του Βαπτίσματος των ενηλίκων ………... 55
β. Περί τελέσεως του Χρίσματος των ενηλίκων …………... 57
γ. Περί της πρώτης ευχαριστιακής συμμετοχής των νεοφύτων .. 57
Ε. Περί Μυσταγωγίας ……………………………………... 58
ΙΙ. Λειτουργήματα και διακονίες ………………………….. 59
ΙΙΙ. Τόπος και χρόνος της μύησης …………………………. 63
Α. Καιρός έγκυρος ή συνήθης …………………………….. 63
Β. Εκτός του συνήθη καιρού ……………………………… 65
Γ. Τόποι μυήσεως …………………………………………. 66
IV. Προσαρμογές που μπορούν να γίνουν από τη Σύνοδο της
Ιεραρχίας που χρησιμοποιεί το παρόν Ρωμαϊκό Λειτουργικό .. 67
V. Ότι αφορά τον Επίσκοπο ………………………………. 68
VI. Προσαρμογές που μπορεί να επιφέρει ο λειτουργός ….. 68

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

ΠΑΥΛΟΣ ΣΤ΄, Αποστολική Διάταξη για το Μυστήριο του Χρίσματος ..74
Διάταξη Ακολουθίας για τη χορήγηση του Μυστηρίου του
Χρίσματος – Προλεγόμενα ................................................... 83
Α. Η σπουδαιότητα του Χρίσματος ………………………… 83
Β. Καθήκοντα και διακονήματα κατά την τέλεση του
Μυστηρίου του Χρίσματος ………………………………… 83
Γ. Η τέλεση του Μυστηρίου ………………………………... 87
Δ. Προσαρμογές που μπορούν να γίνουν στην Ακολουθία του
Χρίσματος ………………………………………………….. 91
Ε. Η προετοιμασία για την Ακολουθία ……………………... 92

ΡΩΜΑΪΚΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ

ΠΑΥΛΟΣ ΣΤ΄, Αποστολική Διάταξη Missale Romanum ........... 101
Γενική Εισαγωγή στο Ρωμαϊκό Λειτουργικό – Προοίμιο … 111
Μαρτυρία μιας πίστης αμετάβλητης ……………………… 111
Εκδήλωση μιας αδιάκοπης παράδοσης …………………… 114
Προσαρμογές στις νέες συνθήκες ………………………… 116

Κεφάλαιο Πρώτο – Σπουδαιότητα και αξία της ευχαριστιακής
ιεροτελεστίας ……………………………………………… 120

Κεφάλαιο Δεύτερο – Η δομή της Θείας Ευχαριστίας: τα
στοιχεία της και τα μέρη της ……………………………… 123
Α. Η γενική δομή της Θείας Λειτουργίας …………………. 124
Β. Τα διάφορα στοιχεία της Θείας Λειτουργίας …………... 125
Ανάγνωση και εξήγηση του λόγου του Θεού ……………... 125
Οι ευχές και τα άλλα μέρη που ανήκουν στον ιερέα ……… 126
Άλλοι τύποι που παρουσιάζονται κατά τις ιεροτελεστίες …. 127
Τρόπος απαγγελίας των διαφόρων κειμένων ……………... 128
Σπουδαιότητα των ασμάτων ………………………………. 129
Οι κινήσεις και οι θέσεις του σώματος ……………………. 130
Η σιωπή …………………………………………………… 132
Γ. Τα διάφορα μέρη της Θείας Λειτουργίας ………………. 132
α. Η έναρξη
Το άσμα κατά την είσοδο-Ο χαιρετισμός προς το ιερό και προς το συναθροισμένο λαό-Η ευχή μετανοίας-Το «Κύριε, ελέησον»-Το «Δόξα εν υψίστοις»-Η Συναπτή Δέηση … 133-136
β. Ακολουθία του Θείου Λόγου
Η σιωπή-Τα αναγνώσματα από την Αγία Γραφή-Ο αντιφωνικός ψαλμός-Το προκείμενο του Ευαγγελίου-Η ομιλία-Το Σύμβολο της πίστεως-Οι Δεήσεις των πιστών …………… 136-142
γ. Η Ακολουθία της Θείας Ευχαριστίας
Η προετοιμασία των δώρων-Η δέηση της προσκομιδής-Η ευχαριστιακή Αναφορά-Η θεία Κοινωνία-Η Κυριακή προσευχή-Ο ασπασμός της ειρήνης-Ο τεμαχισμός του άρτου-Η Κοινωνία 143-151
Δ. Η απόλυση

Κεφάλαιο Τρίτο – Ρόλοι και διακονήματα κατά τη Θεία Λειτουργία 151

Α. Οι ρόλοι των χειροτονημένων …………………………. 152
Β. Καθήκοντα του Λαού του Θεού ……………………….. 153
Γ. Ειδικά διακονήματα ……………………………………. 154
Το διακόνημα των χειροθετημένων Ακολούθου και Αναγνώστου ...154
Οι υπόλοιπες υπηρεσίες …………………………………... 155
Δ. Περί της κατανομής των ρόλων – περί της προετοιμασίας
της ιεροπραξίας …………………………………………… 157

Κεφάλαιο Τέταρτο – Διάφοροι τρόποι τέλεσης της Θείας
Λειτουργίας ……………………………………………….. 158

Α. Η Θεία Λειτουργία με τη συμμετοχή Λαού ……………. 159
Αυτά που πρέπει να ετοιμαστούν …………………………. 160
α. Η Θεία Λειτουργία χωρίς διάκονο
Έναρξη-Ακολουθία του Θείου Λόγου-Ακολουθία της Θείας
Ευχαριστίας-Απόλυση ………………………………...161-173
β. Η Θεία Λειτουργία με διάκονο
Έναρξη της τελετής-Ακολουθία του Θείου Λόγου-Ακολουθία
της Θείας Ευχαριστίας-Απόλυση …………………….. 173-177
γ. Τα καθήκοντα του Ακολούθου
Η έναρξη-Ακολουθία της Θείας Ευχαριστίας ………... 177-178
δ. Τα καθήκοντα του Αναγνώστη
Έναρξη-Ακολουθία του Θείου Λόγου ……………….. 178-179
Β. Το ιερό συλλείτουργο
Έναρξη-Ακολουθία του Θείου Λόγου-Ακολουθία της Θείας Ευχαριστίας-Τρόποι απαγγελίας της Αναφοράς-Η θεία Κοινωνία-
Απόλυση ……………………………………………….. 183-192
Γ. Η θεία Λειτουργία με τη συμμετοχή ενός μόνο βοηθού
Έναρξη- Ακολουθία του Θείου Λόγου-Ακολουθία της Θείας
Ευχαριστίας-Απόλυση ……………………………….. 192-195
Δ. Μερικοί Γενικοί Κανόνες για όλους τους τύπους τέλεσης της Θείας Λειτουργίας
Ο σεβασμός προς την αγία Τράπεζα και το Ευαγγελιάριο-Η γονυκλισία και η υπόκλιση-Το θυμίαμα-Ο καθαρισμός-Η κοινωνία υπό τα δύο είδη ………………………………………….. 195-202

Κεφάλαιο Πέμπτο-Διαρρυθμίσεις κα διακόσμηση των Ναών
για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας ……………………. 202

Α. Γενικές αρχές …………………………………………... 202
Β. Διαρρύθμιση του Ιερού για την ιερή Σύναξη
Η αγία Τράπεζα και η διακόσμησή της-Ο Άμβωνας-Η έδρα για
τον ιερέα και τα άλλα καθίσματα……………………... 205-210
Γ. Η τακτοποίηση του Ναού
Οι θέσεις των πιστών-Η θέση της χορωδίας και των μουσικών οργάνων-Ο χώρος για τη φύλαξη της Θείας Ευχαριστίας-Οι ιερές
Εικόνες ………………………………………………… 210-214

Κεφάλαιο έκτο – Ό,τι απαιτείται για την τέλεση της Θείας Λειτουργίας

Α. Ο άρτος και ο οίνος για την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας 214
Β. Τα έπιπλα γενικά ………………………………………. 215
Γ. Τα ιερά σκεύη ………………………………………….. 215
Δ. Τα ιερά άμφια ………………………………………….. 217
Ε. Άλλα αντικείμενα που χρησιμοποιούνται στο Ναό ……. 220

Κεφάλαιο Έβδομο – Η επιλογή της Λειτουργίας ή μέρους αυτής

Α. Η επιλογή των κειμένων της Θείας Λειτουργίας ………. 222
Β. Η επιλογή των μερών της Θείας Λειτουργίας ………….. 223
Τα αναγνώσματα-Οι Δεήσεις-Οι Αναφορές-Τα άσματα 224-228
Κεφάλαιο Όγδοο – Λειτουργίες και δεήσεις για διάφορους σκοπούς και Λειτουργίες για τους κεκοιμημένους
Α. Λειτουργίες και δεήσεις για διάφορους σκοπούς ……… 228
Β. Λειτουργίες για τους κεκοιμημένους …………………... 231
Κεφάλαιο Ένατο – Προσαρμογές που ανάγονται στους
Επισκόπους και στις Συνόδους της Ιεραρχίας …………….. 232

ΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΈΤΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ
ΝΕΟ ΓΕΝΙΚΟ ΡΩΜΑΪΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ

ΠΑΥΛΟΣ ΣΤ΄, Εγκριτική Αποστολική Επιστολή ……………... 243
Γενικοί Κανόνες του Λειτουργικού Έτους και του Ημερολογίου 249
Κεφάλαιο Πρώτο – Το Λειτουργικό Έτος ………………... 249
Α. Οι λειτουργικές ημέρες
Η λειτουργική ημέρα γενικά-Η Κυριακή-Οι Πανηγύρεις, οι
εορτές και οι μνήμες-Οι καθημερινές ……………...… 250-253
Β. Ο κύκλος του έτους
Το πασχαλινό Τριήμερο-Η πασχαλινή περίοδος-Η περίοδος της Σαρακοστής-Η περίοδος των Χριστουγέννων-Η περίοδος της
Παρουσίας-Η κοινή περίοδος του Έτους ……………….. 253-259
Κεφάλαιο Δεύτερο – Το Ημερολόγιο
Α. Το ημερολόγιο και οι εορτές που πρέπει να γράφονται σε αυτό 259
Β. Η ημέρα του εορτασμού ……………………………….. 262
Πίνακας των λειτουργικών ημερών ανάλογα με την τάξη της
προτεραιότητας …………………………………...………. 264
Γενικό Ρωμαϊκό Εορτολόγιο ……………………………… 269
Πίνακας των Κυριότερων Εορτών του Λειτουργικού Έτους 286

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΗΣ ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑΣ

ΠΑΥΛΟΣ ΣΤ΄, Αποστολική Διάταξη για την επικύρωση του νέου
Τυπικού της Χειροτονίας Διακόνου, Πρεσβυτέρου και Επισκόπου 293
Γενική Εισαγωγή ……………………….…………………. 299
Ι. Περί της ιερής χειροτονίας ……………………………… 299
ΙΙ. Η διάρθρωση της τελετής ……………………………… 300
ΙΙΙ. Προσαρμογές στις διάφορες χώρες και προσθήκες …… 301
Χειροτονία Επισκόπου – Προλεγόμενα ………………….. 303
Ι. Η σπουδαιότητα της χειροτονίας ……………………….. 303
ΙΙ. Καθήκοντα και διακονίες ………………………………. 304
ΙΙΙ. Η τελετή της χειροτονίας ……………………………… 306
ΙV. Τι πρέπει να έχει ετοιμαστεί …………………………... 308
Χειροτονία Πρεσβυτέρου – Προλεγόμενα ….……………. 311
I. Η σπουδαιότητα της χειροτονίας ……………………….. 311
ΙΙ. Καθήκοντα και διακονίες ………………………………. 311
ΙΙΙ. Η τελετή της χειροτονίας ……………………………… 312
ΙV. Τι πρέπει να έχει ετοιμαστεί …………………………... 315
Χειροτονία Διακόνου – Προλεγόμενα ……………………. 316
I. Η σπουδαιότητα της χειροτονίας ……………………….. 316
ΙΙ. Καθήκοντα και διακονίες ………………………………. 317
ΙΙΙ. Η τελετή της χειροτονίας ……………………………… 318
ΙV. Τι πρέπει να έχει ετοιμαστεί …………………………... 320

ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

Προλεγόμενα ……………………………………………… 325
Α. Η σπουδαιότητα και η αξία του ιερού Μυστηρίου του Γάμου 325
Β. Καθήκοντα και υποχρεώσεις …………………………... 328
Γ. Τέλεση του Γάμου
Προετοιμασία – Τυπικό της Ακολουθίας …………….. 332-335
Δ. Προσαρμογές που μπορούν να γίνουν από τη Σύνοδο της
Ιεραρχίας ………………………………………………….. 335

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΥΧΕΛΑΙΟΥ

ΠΑΥΛΟΣ ΣΤ΄, Αποστολική Διάταξη για το Μυστήριο του Ευχελαίου
………………………………………………………………. 343
Διάταξη της Ακολουθίας του Μυστηρίου του Ευχελαίου και
της ποιμαντικής φροντίδας των ασθενών - Προλεγόμενα ..349
Ι. Η ανθρώπινη ασθένεια και η σημασία της στο Μυστήριο της
σωτηρίας …………………………………………………. 349
ΙΙ. Περί των Μυστηρίων που χορηγούνται στους ασθενείς 350
Α. Η χρήση των ασθενών ………………………………… 350
α. Σε ποιους πρέπει να χορηγείται το Ευχέλαιο ………….. 352
β. Ο Λειτουργός του Μυστηρίου του Ευχελαίου ………... 353
γ. Τι χρειάζεται για την Ακολουθία του Ευχελαίου ……… 354
Β. Το ιερό εφόδιο ………………………………………… 356
Γ. Η ενιαία Ακολουθία …………………………………… 358
ΙΙΙ. Καθήκοντα και διακονίες σχετικά με τους ασθενείς … 359
IV. Προσαρμογές που μπορούν να κάνουν οι Σύνοδοι της
Ιεραρχίας …………………………………………………. 361
V. Προσαρμογές που ανήκουν στην αρμοδιότητα του
λειτουργού ……………………………………………….. 362

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΤΗΣ ΚΗΔΕΙΑΣ

Η εξόδιος Ακολουθία – Εισαγωγή ……………………….. 363
Καθήκοντα και δικαιώματα σχετικά με τους νεκρούς …… 368
Προσαρμογές με τη φροντίδα των Συνόδων της Ιεραρχίας .369
Το έργο του ιερέα στην προετοιμασία και ρύθμιση της
Ακολουθίας ………………………………………………. 371

ΕΥΧΟΛΟΓΙΟ

Γενικά Προλεγόμενα ……………..……………………….. 376
Α. Η ευλογία στην ιστορία της σωτηρίας …………………. 376
Β. Οι ευλογίες στη ζωή της Εκκλησίας …………………… 378
Γ. Καθήκοντα και διακονήματα …………………………... 381
Δ. Η τέλεση της ευλογίας …………………………………. 383
Η τυπική δομή-Τα σημεία που πρέπει να χρησιμοποιούνται-Πώς να ενωθούν η τέλεση της ευλογίας με άλλες Ακολουθίες ή με άλλες ευλογίες-Το έργο του λειτουργού για την προετοιμασία και
τη ρύθμιση της ιεροτελεστίας-Για τα λειτουργικά άμφια .. 383-387
Ε. Προσαρμογές που ανήκουν στη Σύνοδο της Ιεραρχίας ... 387
Περιεχόμενα ………………………………………………. 389